Đau thần kinh tọa là gì?
Đau thần kinh tọa là một tình trạng y tế phổ biến, thường gây ra những cơn đau dữ dội và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh. Dây thần kinh tọa là dây thần kinh lớn nhất trong cơ thể, có đường kính lên tới 2 cm, bắt nguồn từ các rễ thần kinh từ đoạn L4 đến S3 của cột sống thắt lưng. Dây thần kinh này chạy qua vùng hông, xuống đến chân, đi qua nhiều cơ quan và cấu trúc trong cơ thể. Khi có sự kích thích, tổn thương hoặc nén ép lên dây thần kinh tọa, người bệnh sẽ cảm thấy đau, từ vùng lưng dưới lan xuống mông và chân theo đường đi của dây thần kinh. Đau thường chỉ ảnh hưởng đến một bên của cơ thể và có thể kèm theo các triệu chứng như tê mỏi, buốt, hoặc nhói.
Theo thống kê, nhiều người bệnh có thể điều trị và khắc phục tình trạng đau thần kinh tọa mà không cần phẫu thuật, thông qua các phương pháp điều trị bảo thủ như điều trị vật lý, tập luyện, uống thuốc giảm đau, chống viêm, hoặc điều trị bằng phương pháp nội soi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật có thể là cần thiết để giải tỏa áp lực lên dây thần kinh.
Những nguyên nhân gây đau thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng thường liên quan đến sự kích thích hoặc nén ép lên dây thần kinh tọa. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm thắt lưng, khi đĩa đệm giữa các đốt sống bị lão hóa hoặc tổn thương, làm dung dịch bên trong bắt đầu bị thoát ra và gây áp lực lên dây thần kinh tọa. Tình trạng này thường gặp ở vùng lưng dưới và có thể gây ra cơn đau dữ dội, kéo dài từ lưng xuống mông và chân.
Ngoài ra, thoái hóa đốt sống cũng là nguyên nhân phổ biến khác. Khi đốt sống bị thoái hóa, xương khớp có thể phát triển các đợt xương mới, làm hẹp không gian xung quanh dây thần kinh và gây ra cảm giác đau. Viêm xương khớp, do quá trình lão hóa hoặc tổn thương, cũng có thể gây áp lực lên dây thần kinh tọa và dẫn đến tình trạng đau.
Một số nguyên nhân khác bao gồm chấn thương, co thắt cơ quá mức, hoặc thậm chí là mang thai. Khi mang thai, cơ thể phụ nữ thay đổi nhanh chóng, gây ra áp lực lên cột sống và có thể kích thích dây thần kinh tọa. Ngoài ra, sưng viêm do nhiễm trùng hoặc các bệnh lý về hệ thần kinh cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến đau thần kinh tọa.
Dấu hiệu đau dây thần kinh tọa
Đau từ lưng dưới đến chân
Một trong những dấu hiệu điển hình nhất của đau dây thần kinh tọa là cảm giác đau bắt đầu từ vùng lưng dưới, sau đó lan dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa xuống mông, đùi, và có thể đến tận bàn chân. Đau có thể nhẹ hoặc dữ dội, thường chỉ ảnh hưởng một bên cơ thể.
Đau khi ngồi
Ngồi trong thời gian dài hoặc ngồi trên bề mặt cứng có thể làm tăng cơn đau do áp lực lên dây thần kinh tọa. Đôi khi, việc thay đổi tư thế ngồi hoặc đứng lên có thể giảm bớt đau, nhưng không phải lúc nào cũng hiệu quả.
Cảm giác tê bì
Ngoài đau, người bệnh có thể cảm thấy tê bì, râm ran hoặc ngứa ran ở vùng chân, đặc biệt là ở phần bên ngoài của bắp chân hoặc bàn chân. Điều này xảy ra khi dây thần kinh bị kích thích hoặc bị nén ép.
Yếu cơ
Trong một số trường hợp nặng, đau thần kinh tọa có thể dẫn đến yếu cơ, làm cho việc nâng chân, đi bộ hoặc thậm chí đứng lên từ ghế trở nên khó khăn. Yếu cơ này thường liên quan đến các nhóm cơ mà dây thần kinh tọa điều khiển.
Đau khi đi bộ
Đi bộ, đặc biệt là đi bộ xa hoặc lên xuống cầu thang, có thể làm cho cơn đau thần kinh tọa trở nên tồi tệ hơn. Điều này là do sự vận động có thể gây ra áp lực hoặc kéo dãn thêm lên dây thần kinh đã bị tổn thương.
Đau khi hoạt động mạnh
Những hành động đơn giản như hắt hơi, ho, hoặc hít sâu có thể làm tăng áp lực trong cột sống, từ đó làm gia tăng cơn đau dây thần kinh tọa. Điều này thường là do sự thay đổi áp lực trong cột sống ảnh hưởng đến vị trí của đĩa đệm hoặc các cấu trúc khác đang chèn ép dây thần kinh.
Những dấu hiệu này không chỉ giúp chẩn đoán đau thần kinh tọa mà còn giúp bệnh nhân và bác sĩ xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Các trường hợp có nguy cơ cao bị đau thần kinh tọa
Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị đau thần kinh tọa, nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:
Tuổi tác: Nguy cơ đau thần kinh tọa tăng lên theo tuổi tác, phổ biến nhất ở độ tuổi 30-50.
Nghề nghiệp: Những người thường xuyên phải nâng vật nặng, ngồi lâu, hoặc thực hiện các động tác xoắn vặn cột sống có nguy cơ cao hơn. Ví dụ như công nhân xây dựng, tài xế, nhân viên văn phòng…
Lối sống ít vận động: Ít vận động khiến cơ bắp yếu đi, không đủ khỏe để nâng đỡ cột sống, dẫn đến tăng áp lực lên đĩa đệm và dây thần kinh.
Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lớn lên cột sống, đặc biệt là vùng lưng dưới, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm và chèn ép dây thần kinh tọa.
Mang thai: Phụ nữ mang thai thường bị đau lưng và đau thần kinh tọa do thay đổi nội tiết tố và trọng lượng cơ thể tăng nhanh.
Tiền sử bệnh lý: Những người có tiền sử đau lưng dưới, thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, viêm khớp cột sống… có nguy cơ cao bị đau thần kinh tọa.
Di truyền: Yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc gia tăng nguy cơ mắc bệnh.
Các yếu tố khác: Hút thuốc lá, tiểu đường, và một số bệnh lý khác cũng có thể làm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa.
Cách làm giảm các dấu hiệu đau thần kinh tọa
Đau dây thần kinh tọa có thể gây ra những cơn đau nhức, tê bì và yếu cơ vô cùng khó chịu. Các biện pháp tự nhiên có thể giảm nhẹ các triệu chứng này như:
Chườm nóng hoặc lạnh cũng là mẹo dân gian chữa đau thần kinh tọa. Chườm nóng có thể giúp thư giãn cơ bắp và giảm đau, trong khi chườm lạnh có thể giúp giảm viêm và sưng.
Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập đau thần kinh tọa như đi bộ, bơi lội hoặc yoga có thể giúp tăng cường cơ bắp, cải thiện tư thế và giảm áp lực lên dây thần kinh tọa.
Đau dây thần kinh uống thuốc gì? Thuốc giảm đau không kê đơn: Ibuprofen hoặc naproxen có thể giúp giảm đau và viêm trong chứng đau dây thần kinh tọa.
Vật lý trị liệu: Một chuyên gia vật lý trị liệu có thể dạy bạn các bài tập và kỹ thuật để giảm đau và cải thiện chức năng. Tư thế nằm cho người đau thần kinh tọa thường là nằm ngửa.
Lá lốt chữa đau thần kinh tọa? Lá lốt là một loại thảo dược quen thuộc trong ẩm thực và y học cổ truyền Việt Nam. Nhiều người tin rằng lá lốt có tác dụng giảm đau thần kinh tọa nhờ vào đặc tính chống viêm, giảm đau tự nhiên. Một số cách sử dụng lá lốt được cho là có thể giúp giảm đau thần kinh tọa như: xông, đắp, uống,…Tuy nhiên, hiệu quả của lá lốt trong việc chữa trị đau dây thần kinh tọa vẫn chưa được chứng minh một cách khoa học.
Ngoài ra, việc bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng cho khớp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và giảm đau dây thần kinh tọa. Duovital là một sản phẩm đáng tin cậy với 2 hoạt chất chính là Axit Hyaluronic và Chondroitin, giúp bảo vệ khớp, ngừa thoái hóa và phòng đau dây thần kinh tọa. Axit Hyaluronic bôi trơn khớp, giảm ma sát, trong khi Chondroitin giúp tái tạo sụn khớp, tăng độ đàn hồi. Ngoài ra, vitamin E trong Duovital còn có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào sụn khỏi tổn thương.
Sản phẩm đã được nghiên cứu và công nhận bởi các chuyên gia đầu ngành về chất lượng và hiệu quả sử dụng. Với điểm vượt trội là sản phẩm duy nhất trên thị trường cung cấp Axit Hyaluronic dạng uống, mang đến hiệu quả tương đương, đồng thời loại bỏ hoàn toàn những nhược điểm của đường tiêm. Với công nghệ sản xuất hiện đại bậc nhất, Duovital đảm bảo hấp thu tối ưu của Axit Hyaluronic vào cơ thể, mang lại hiệu quả tối ưu cho người sử dụng.
Một số câu hỏi khác
Đau dây thần kinh tọa bao lâu thì khỏi?
Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và phương pháp điều trị. Một số trường hợp có thể khỏi trong vài ngày, trong khi những trường hợp nặng hơn có thể kéo dài vài tuần hoặc vài tháng.
Đau thần kinh tọa không nên ăn gì?
Nên hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ uống có cồn, caffeine và thực phẩm chế biến sẵn vì chúng có thể làm tăng viêm và đau.
Cách chữa đau dây thần kinh ở mông?
Dùng phương pháp chườm nóng, massage nhẹ nhàng và thuốc giảm đau không kê đơn có thể mang lại hiệu quả.
Tài liệu tham khảo
- Tác giả David Davis và các cộng sự, đăng ngày 04 tháng 1 năm 2024. Sciatica, pubmed. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2024.
- Tác giả P Kortelainen, J Puranen, E Koivisto, S Lähde, đăng tháng 01 năm 1985. Symptoms and signs of sciatica and their relation to the localization of the lumbar disc herniation, pubmed. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2024.
- Tác giả Alexander Muacevic and John R Adler, đăng tháng 11 năm 2022. Risk Factors, Prevention, and Primary and Secondary Management of Sciatica: An Updated Overview, pmc. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2024.
- Tác giả Chang Liu và các cộng sự, đăng ngày 19 tháng 04 năm 2023. Surgical versus non-surgical treatment for sciatica: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials, pubmed. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2024.
- Tác giả K Olmarker, B Rydevik, đăng tháng 04 năm 1991. Pathophysiology of sciatica, pubmed. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2024.